राज्यात बॉक्साईट, कायनाईट-सिलीमनाईट, तांबे खनिजांचा शोध

राज्य भूवैज्ञानिय कार्यक्रम मंडळाची ६०वी बैठक गोंदिया-छत्तीसगड क्षेत्रात युरॅनियमचे पूर्वेक्षण नागपूर, दि. १3: भूविज्ञान व खनिकर्म संचालनालयाद्वारे खनिज सर्वेक्षण व समन्वेषणाच्या १२ भूवैज्ञानिय योजनांमुळे नागपूर जिल्ह्यात कायनाईट-सिलीमनाईट या खनिजांचे साठे शोधण्यात आले असून नागपूर शहर, चंद्रपूर व यवतमाळ जिल्ह्यात चूनखडक तसेच सिंधुदूर्ग जिल्ह्यात बॉक्साईड खनिजांची विपूल प्रमाणात साठे उपलब्ध असल्याचा शोध घेण्यात आला आहे. परमाणु खनिज संचालनालयातर्फे गोंदिया व छत्तीसगड सिमाक्षेत्रात बिजली रायोलाईट या भूस्तरामध्ये युरॅनियम खनिजांची पूर्वेक्षण योजना प्रस्तावित आहे. राज्य भूवैज्ञानिय कार्यक्रम मंडळाची ६० वी बैठक अतिरिक्त मुख्य सचिव (खनिकर्म) इकबाल सिंह चहल यांच्या अध्यक्षतेखाली आयोजित करण्यात आली होती. या बैठकीमध्ये सन 2023-24 मध्ये संचालनालयातर्फे राबविण्यात आलेल्या योजना तसेच 2024-25 मध्ये प्रस्तावित असलेल्या खनिज सर्वेक्षणाच्या कार्यक्रमाचा आढावा घेण्यात आला. यावेळी भूविज्ञान व खनिकर्म संचालनालनायाच्या संचालक श्रीमती अंजली नगरकर, भारतीय भूवैज्ञानिय सर्वेक्षण विभागाचे संचालक नवजीत सिंग नैय्यर, एमइसीएलचे प्रदीप कुळकर्णी, माईलचे शुभम अंजनकर, जवाहरलाल नेहरु ॲल्युमिनीअम रिसर्च डेव्हलपमेंट अँड डिझाईन सेंटरचे मुख्य वैज्ञानिक प्रवीण गुप्ते, महाराष्ट्र राज्य सुदूर संवेदन अपाययोजन केंद्राचे अजय देशपांडे, वेकुलीचे ओम दत्त, महासंचालक टि.आर. के. राव, भूविज्ञान व खनिकर्म संचालनालयाचे श्रीराम कडू, एस.पी. आवळे, उपसंचालक रोशन मेश्राम आदी उपस्थित होते. भूविज्ञान व खनिकर्म संचालनालयातर्फे राज्यात १२ भूवैज्ञानिय योजनाद्वारे खनिज सर्वेक्षण व समन्वेषण करण्यात आले असून यामध्ये चूनखडक कायनाईट-सिलीमनाईट, बॅाक्साईट खनिजांचा शोध घेण्यात आला आहे. तसेच 2024-25 या वर्षात खनिज सर्वेक्षण-पूर्वेक्षणाच्या १५ योजना राबविण्यात येणार आहे. या योजना चंद्रपूर, कोल्हापूर, नागपूर व भंडारा या जिल्ह्यात राबविण्यात येणार आहे. यामध्ये इतर खनिजासोबत तांबे पूर्वेक्षणाचाही यामध्ये समावेश करण्यात आला आहे. गोंदिया-छत्तीसगडच्या सिमेवर युरॅनियम खनिज सर्वेक्षण भारतीय भूवैज्ञानिय सर्वेक्षण (जीएसआय) तर्फे तांबे, बॉक्साईट रेअर अर्थ एलिमेंट या खनिजांचे सर्वेक्षणाला प्राधान्य देण्यात आले आहे. गोंदिया व छत्तीसगड राज्याच्या सिमाक्षेत्रात बिजली रायोलाईट या भूस्तरामध्ये युरॅनियम खनिजांची पूर्वेक्षण योजना प्रस्तावित करण्याची माहिती परमानू खनिज निदेशालयाचे निदेशक श्री. मन्थनवार यांनी बैठकीत दिली. मॉईलतर्फे भंडारा व नागपूर जिल्ह्यातील चिखली, डोंगरी बाजार, कांद्री व बेलडोंगरी, सतक येथे पूर्वेक्षणाचे काम सुरु आहे. तसेच जवाहरलाल नेहरु एल्युमिनीयम रिसर्च डेव्हलपमेंट ॲन्ड डिझाईन सेंटर तर्फे बॉक्साईट खनिजावर पूर्वेक्षण करण्यात आले आहे. त्याच्या अहवालानुसार खनिज लिलावामध्ये समावेष करण्यासाठी जेएनएआरडिडिसी व भूविज्ञान व खनिकर्म संचालनालय यांच्यामध्ये सामंजस्य करार करण्यात येणार आहे. महाराष्ट्र राज्य सुदूर संवेदन उपयोजना केंद्र (एमआरएसएसी) तर्फे वेकोलीच्या खानींचे सॅटेलाईट सर्वेक्षण करुन नकाशावर आरेखन तसेच खरिप व रब्बी पिकांची नुकसान भरपाई संदर्भात सॅटेलाईट नकाशांचा अभ्यास करण्यात आला आहे. ही संपूर्ण माहिती जिल्हा प्रशासनाला देण्यात आली असल्याची माहिती अजय देशपांडे यांनी दिली. वेस्टर्न कोलफिल्ड (वेकूली) तर्फे मागील वर्षी २० खानीमध्ये ६८ हजार ८३०.१० मिटर आवेदन करण्यात आले असून यावर्षी ४० खानीमध्ये १ लाख ७३ हजार ८२४.७० मिटर आवेदन प्रस्तावित असल्याची माहिती ओम दत्ता यांनी दिली. खनिजाचा लिलाव करतांना जास्तीत-जास्त महसूल गोळा करण्याच्या दृष्टिने सर्व विभागांनी एकत्रित काम करण्याची आवश्यकता महासंचालक टि.आर.के. राव यांनी केली. जेएनएआरडिडिसी यांच्याकडे असलेले बॉक्साईट खनिजांचे अहवाल तसेच कृत्रिम बुद्धिमत्ते संदर्भात प्रशिक्षण आयोजित करुन बदलत्या तंत्रज्ञानाची माहिती देण्यात यावी. तसेच शाश्वत विकासाकडे विशेष लक्ष देण्याची सूचना अतिरिक्त मुख्य सचिव इकबाल सिंह चहल यांनी दिली. या बैठकीस भूविज्ञान व खनिकर्म संचालनालयाचे वरिष्ठ अधिकारी तसेच जीएसआयचे उपमहानिदेशक बिभास सेन, आयबिएमचे राम थापर, जीएमपीडीआयचे वरिष्ठ व्यवस्थापक ओम दत्त बिजानी, सीएमडिपीआयचे व्यवस्थापक आर कार्तिकेयन, वंदित व्यास, अजय देशपांडे, श्रीराम कडू, एस.पी. आवळे, रोशन मेश्राम, वरिष्ठ भूवैज्ञानिक संजय जोशी , वैज्ञानिक विशाल धांडे, अर्पण गजबे, राहूल राठोड, ऋषिकेश डांगे, सचिन खरबड, शिवराम सानप, मंगेश मोरे, सुशिल राजपूत तसेच भौगोलिक माहिती प्रणाली सहाय्यक आदी उपस्थित होते. 00000